بر اساس اعلام بانک مرکزی، تمام بانک‌ها مجهز به سیستم پذیرش چک الکترونیک هستند و امکان وصول غیرحضوری چک‌های الکترونیک نیز به‌زودی فراهم می‌شود. همچنین در پایان سال 1406 چک‌های فیزیکی برای همیشه به کار خود پایان می‌دهند و چک‌های الکترونیک جایگزین آن می‌شوند.

چک الکترونیک با هدف حرکت شبکه بانکی کشور به سمت محصولات فناوری محور، برای اولین بار در آبان ماه 1401 توسط بانک مرکزی، رونمایی شد و تا امروز در 12 بانک صادرات، ملت، ملی، رسالت، رفاه، پارسیان، تجارت، کشاورزی، توسعه تعاون، توسعه صادرات، پاسارگاد و گردشگری، عملیاتی شده است.

علاوه بر این، چک‌های الکترونیکی به زودی در پنج بانک آینده، مسکن، مهر، خاورمیانه و سپه عملیاتی می‌شود و این بانک‌ها چک الکترونیکی را به مشتریان خود ارائه می‌دهند و مقرر است به تدریج همه بانک‌ها به این سیستم مجهز می‌شوند. براساس اعلام بانک مرکزی، تمام بانک‌ها در حال حاضر مجهز به سیستم پذیرش چک الکترونیک هستند.

مزیت چک الکترونیکی نسبت به چک فیزیکی

استفاده از چک‌های کاغذی معمولا با همه مزایای خود، ریسک‌های زیادی را هم به همراه دارد. از مخدوش بودن نوشته روی چک‌ها گرفته تا سرقت چک، همگی خطراتی است که با ورود چک‌های الکترونیک، از میان می‌رود.

در این راستا، بانک مرکزی با راه اندازی سامانه چکاد (سامانه چک امن دیجیتال)، بستر امنی برای صدور چک به صورت کاملا دیجیتال به وجود آورده تا مخاطرات چک‌های کاغذی برای همیشه از میان رود.

از دیگر مزایای چک الکترونیک، می‌توان به سرعت زیاد در ثبت و پردازش، عدم نیاز به ارسال نسخه فیزیکی، حذف نگرانی افراد در خصوص ثبت چک در سامانه و امنیت بالا و عدم امکان سرقت یا تحریف چک اشاره کرد.

همچنین چک‌های دیجیتال یا الکترونیک تا حد زیادی جرایم بانکی را کاهش می‌دهد و از آنجا که با ثبت اطلاعات در سامانه‌های الکترونیکی، امکان صدور چک به وعده و بی‌محل وجود ندارد، احتمال برگشت خوردن و کلاهبرداری نیز کمتر می‌شود.

وصول 200 هزار چک دیجیتال در یک سال

بر اساس اعلام بانک مرکزی، حدود 200 هزار فقره چک الکترونیکی در یک سال گذشته وصول شده است و در حال حاضر امکان وصول غیر حضوری آن، فقط برای چک‌های درون بانکی امکان پذیر است.

به گفته مهران محرمیان - معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی - در حال حاضر هر بانکی که دسته چک الکترونیکی به مشتری خود می‌دهد و آن مشتری، برگه چک الکترونیکی را صادر می‌کند و به ذی نفع می‌دهد، اگر ذی نفع یا گیرنده چک از طریق ابرازهای الکترونیکی همان بانک اقدام کند، می‌تواند وصول چک را به صورت کاملا غیر حضوری انجام دهد.

اما در حال حاضر، اگر کسی بخواهد چک الکترونیکی خود را در بانک دیگری وصول کند، باید به شعبه بانک مراجعه کند.

این در حالی است که امکان وصول چک‌های غیر حضوری، برای چک‌های درون بانکی فراهم شده که نشان می‌دهد امکانات زیرساختی برای وصول تمام الکترونیکی چک‌ها وجود دارد.

در این رابطه معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی می‌گوید هیچ مشکل و مسئله فنی برای اجرای عملیات چک‌های الکترونیکی وجود ندارد و بخش نامه‌های مربوطه صادر شده است، به لحاظ فنی کاملا این قابیلت وجود دارد و به زودی عملیات وصول چک‌های الکترونیکی در ابزارهای الکترونیکی بانک‌ها عملیاتی می‌شود.

با این حال، برخی گزارش‌ها از مراجعه مشتریان به بانک‌ها حاکی از آن است که در شعب برخی از بانک‌ها هنوز متصدیان باجه‌ها، اطلاعی از چک الکترونیک نداشته و در برخی از موارد گفته‌اند هنوز بخشنامه مربوطه به آن‌ها ابلاغ نشده است.

پایان چک‌های فیزیکی تا سال 1406

بر اساس برنامه‌ریزی صورت گرفته چک کاغذی تا سه سال آینده در شبکه بانکی حذف و چک الکترونیکی جایگزین آن می‌شود و طبق آخرین آمار بانک مرکزی، حدود هشت میلیون فقره چک معامله شده است که بر اساس لایحه هفتم تمام این چک‌ها باید تا پایان سال 1406 الکترونیکی شوند.